در دنیای مواد نسوز، عبارات «پتو نسوز» و «پتو سرامیکی» اغلب به جای یکدیگر استفاده می‌شوند، اما این دو محصول تفاوت‌های بنیادین در جنس، کاربرد و عملکرد دارند. پتو نسوز یک ابزار ایمنی حیاتی برای اطفاء حریق‌های کوچک است، در حالی که پتو سرامیکی یک عایق صنعتی دما بالا برای جلوگیری از اتلاف حرارت در کوره‌ها و تجهیزات صنعتی می‌باشد.

درک تفاوت این دو برای انتخاب صحیح و استفاده ایمن ضروری است. در این راهنمای جامع، به بررسی کامل هر دو محصول، از ویژگی‌ها و کاربردها گرفته تا مقایسه مستقیم و نکات کلیدی خرید می‌پردازیم.

پتو نسوز (Fire Blanket): ابزار ایمنی و اطفاء حریق

پتو نسوز یک وسیله ایمنی ساده و کارآمد است که برای خفه کردن آتش‌های کوچک و نقطه‌ای طراحی شده است. عملکرد آن بر اساس قطع کردن منبع اکسیژن آتش است.

• جنس و ساختار: این پتوها معمولاً از پارچه‌های فایبرگلاس یا آرامید (کولار) ساخته می‌شوند که مقاومت حرارتی خوبی (معمولاً تا ۹۰۰ درجه سانتی‌گراد) دارند.
• نحوه عملکرد: با کشیدن دو نوار، پتو به سرعت باز شده و می‌توان آن را روی منبع آتش (مانند یک قابلمه روغن شعله‌ور) انداخت تا با جلوگیری از رسیدن اکسیژن، آتش را خاموش کند.
• مزایا: استفاده از آن بسیار آسان‌تر از کپسول آتش‌نشانی است، به خصوص برای افراد غیرمتخصص. همچنین کثیف‌کاری ندارد، سبک و قابل حمل است و می‌توان آن را در مکان‌های حیاتی مانند آشپزخانه، کارگاه یا صندوق عقب خودرو قرار داد.

کاربردهای اصلی پتو نسوز:

• خاموش کردن آتش‌سوزی‌های ناشی از روغن و چربی در آشپزخانه.
• اطفاء حریق‌های کوچک در سطل‌های زباله یا کارگاه‌ها.
• پیچیدن دور فردی که لباسش آتش گرفته است برای خاموش کردن شعله‌ها.

پتو سرامیکی (Ceramic Blanket): عایق صنعتی دما بالا

پتو سرامیکی که با نام بلنکت نسوز نیز شناخته می‌شود، یک ماده عایق حرارتی پیشرفته و سبک‌وزن است که برای استفاده در دماهای بسیار بالا طراحی شده است.

• جنس و ساختار: این محصول از الیاف بلند و در هم تنیده آلومینا-سیلیکات ساخته می‌شود. این ساختار فیبری، هوا را در خود حبس کرده و باعث ایجاد خاصیت عایق‌بندی فوق‌العاده می‌شود.
• ویژگی‌های کلیدی: مقاومت حرارتی بسیار بالا (تا ۱۲۶۰ درجه سانتی‌گراد و در گریدهای خاص تا ۱۶۰۰ درجه)، هدایت حرارتی بسیار کم، مقاومت عالی در برابر شوک حرارتی و حملات شیمیایی، و انعطاف‌پذیری بالا از ویژگی‌های برجسته آن است. این الیاف سرطان‌زا نیستند اما می‌توانند باعث تحریکات تنفسی شوند.

کاربردهای تخصصی پتو سرامیکی در صنعت

کاربردهای ذکر شده در متن شما بسیار دقیق و صحیح هستند. در اینجا آن‌ها را به صورت دسته‌بندی شده ارائه می‌دهیم:

۱. آسترکاری و عایق‌بندی کوره‌ها

• آسترکاری سطوح داغ (Hot Face Lining): به دلیل چگالی پایین و ذخیره حرارتی کم، بهترین گزینه برای آسترکاری دیواره کوره‌های عملیات حرارتی، پخت سرامیک، ذوب فلزات و شیشه است.
• عایق پشتیبان (Back-up Insulation): به عنوان یک لایه عایق پشتیبان در کوره‌های گرمایش مجدد فولاد (که شمش‌ها را تا ۱۲۰۰ درجه گرم می‌کنند) استفاده می‌شود.

۲. درزبندی و آب‌بندی حرارتی

• درزبندی کوره آنیلینگ: برای آب‌بندی حرارتی دیواره‌ها و درب کوره‌های بازپخت (آنیل) فلزات به کار می‌رود.
• آب‌بندی اتصالات انبساطی: به دلیل انعطاف‌پذیری، گزینه‌ای عالی برای پر کردن درزهای انبساطی در سازه‌های نسوز است.

۳. محافظت در فرآیندهای ریخته‌گری

• پوشش نازل‌های ریخته‌گری: برای جلوگیری از شوک حرارتی و اکسیداسیون نازل‌های غوطه‌ور در فرآیند ریخته‌گری مداوم فولاد استفاده می‌شود.
• آسترکاری قالب‌ها و پاتیل‌ها: به عنوان یک لایه جداکننده و محافظ در پاتیل‌های حمل مذاب و قالب‌های ریخته‌گری کاربرد دارد.

جدول مقایسه: پتو نسوز در مقابل پتو سرامیکی

برای رفع هرگونه ابهام، تفاوت‌های کلیدی این دو محصول در جدول زیر خلاصه شده است:

راهنمای انتخاب و خرید

برای خرید پتو نسوز:

• استاندارد: مطمئن شوید محصول دارای استانداردهای معتبر ایمنی (مانند EN 1869:1997) باشد.
• اندازه: اندازه‌ای را انتخاب کنید که برای پوشاندن بزرگترین منبع خطر احتمالی (مانند بزرگترین ماهیتابه شما) کافی باشد. سایزهای ۱.۲ * ۱.۲ متر یا ۱.۸ * ۱.۲ متر رایج هستند.
• بسته‌بندی: مدلی با بسته‌بندی مقاوم و قابلیت نصب روی دیوار انتخاب کنید تا در مواقع اضطراری به راحتی در دسترس باشد.

برای خرید پتو سرامیکی:

• گرید دمایی: گرید محصول را متناسب با حداکثر دمای کاری کوره یا تجهیز خود انتخاب کنید (گرید ۱۲۶۰ رایج‌ترین است).
• دانسیته (چگالی): دانسیته‌های رایج ۶۴، ۹۶ و ۱۲۸ کیلوگرم بر متر مکعب هستند. دانسیته بالاتر به معنای عایق‌بندی بهتر و استحکام بیشتر است.
• ضخامت: ضخامت‌های رایج ۱۲، ۲۵ (یک اینچ) و ۵۰ میلی‌متر (دو اینچ) هستند که بسته به میزان عایق‌کاری مورد نیاز انتخاب می‌شوند.

نکات ایمنی مهم

• پتو نسوز: پس از استفاده روی آتش، حداقل ۳۰ دقیقه آن را برندارید تا همه چیز خنک شود. اگر پتو آسیب دید، آن را جایگزین کنید.
• پتو سرامیکی: هنگام نصب و برش، الیاف ریز سرامیکی در هوا پخش می‌شوند که می‌توانند باعث تحریک پوست، چشم و ریه شوند. استفاده از ماسک تنفسی مناسب (FFP2/FFP3)، عینک ایمنی و دستکش الزامی است.

نتیجه‌گیری

پتو نسوز و پتو سرامیکی دو محصول کاملاً متفاوت برای دو هدف جداگانه هستند. پتو نسوز یک ابزار ایمنی ضروری و ارزان برای هر خانه و کارگاه است که می‌تواند از وقوع فجایع بزرگ جلوگیری کند. در مقابل، پتو سرامیکی یک عایق صنعتی تخصصی و کارآمد است که نقشی حیاتی در بهینه‌سازی مصرف انرژی و افزایش عمر تجهیزات در صنایع دما بالا ایفا می‌کند. انتخاب صحیح هر یک از این محصولات بر اساس کاربرد مورد نظر، کلید دستیابی به ایمنی و کارایی مطلوب است.

پرسش‌های متداول (FAQ)

۱. آیا می‌توان از پتو سرامیکی برای خاموش کردن آتش استفاده کرد؟ خیر. پتو سرامیکی برای این کار طراحی نشده است. ساختار آن برای اطفاء حریق مناسب نیست و به دلیل حجم و وزن بالا، استفاده از آن در شرایط اضطراری آتش‌سوزی عملی نیست.

۲. آیا پتو نسوز یک‌بار مصرف است؟ اگر پتو نسوز پس از استفاده دچار آسیب، سوختگی یا پارگی نشده باشد، می‌توان آن را مجدداً تا کرده و استفاده نمود. اما در صورت مشاهده هرگونه آسیب، باید آن را با یک پتوی نو جایگزین کرد.

۳. آیا الیاف پتو سرامیکی سرطان‌زا هستند؟ بر اساس طبقه‌بندی آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان (IARC)، الیاف سرامیکی نسوز (RCF) در گروه 2B (Possibly carcinogenic to humans) قرار دارند. اگرچه ریسک آن از آزبست بسیار کمتر است، اما رعایت کامل نکات ایمنی و استفاده از تجهیزات حفاظت فردی هنگام کار با آن اکیداً توصیه می‌شود.

۴. محل مناسب برای نگهداری پتو نسوز در خانه کجاست؟ بهترین مکان، نزدیک به محلی است که احتمال آتش‌سوزی در آن بیشتر است؛ یعنی در آشپزخانه، نزدیک اجاق گاز و روی دیوار نصب شود تا دسترسی به آن سریع و آسان باشد.